कपोतासन मुद्रा मराठी, ज्याला कबूतर मुद्रा देखील म्हणतात, ही एक योग मुद्रा आहे जी शतकानुशतके सरावली जात आहे. त्याची मुळे हठयोग प्रदीपिका आणि घेरंडा संहिता या प्राचीन भारतीय ग्रंथांमध्ये सापडतात. असे मानले जाते की पोझचा उगम भारतात झाला आहे आणि मूळतः योगाच्या विविध प्रकारांचा सराव करणाऱ्या तपस्वींनी केला होता.
आधुनिक काळात, कपोतासनाचा जगभरातील योगींनी मोठ्या प्रमाणावर अवलंब केला आहे. हे आता सामान्यतः योगाच्या विविध शैलींमध्ये वापरले जाते जसे की अष्टांग विन्यास योग, बिक्रम योग आणि जीवमुक्ती योग. नितंब आणि मांड्यांवरील तीव्र ताणामुळे हे नवशिक्यांसाठी आव्हानात्मक असले तरी, नियमित सरावाने ते लवचिकता सुधारू शकते, स्नायू मजबूत करू शकते आणि तणाव पातळी कमी करू शकते.
Table of Contents
कपोतासन मुद्रा म्हणजे काय?
कपोतासन हा शब्द संस्कृत शब्द ‘कपोटा’, ज्याचा अर्थ कबूतर आणि ‘मुद्रा ’, ज्याचा अर्थ आसन असा होतो,तसेच याला इंग्लिशमध्ये “pigeon pose” देखील म्हंटले जाते. ही पोझ शरीराखाली पाय अडकवून बसलेल्या कबुतरासारखी दिसते. कालांतराने, त्याच्या असंख्य आरोग्य फायद्यांमुळे कपोतासन हे सर्वात लोकप्रिय योगासनांपैकी एक बनले आहे.
कपोतासन मुद्रा ही एक लोकप्रिय योग मुद्रा आहे जी असंख्य शारीरिक आणि मानसिक फायदे देते. पोझमध्ये हिप फ्लेक्सर्स ताणणे, मुख्य स्नायू मजबूत करणे, पाठीच्या खालच्या भागात आणि नितंबांमध्ये रक्ताभिसरण आणि लवचिकता वाढवणे समाविष्ट आहे. याव्यतिरिक्त, कपोतासन आपल्या शरीरातील तणाव आणि थकवा दूर करण्यास मदत करते.
कपोतासन मुद्रा करण्याची योग्य पद्धत
ही एक मध्यवर्ती ते प्रगत पातळीची योग मुद्रा आहे जी नितंब, मांडीचा सांधा आणि पाठीच्या खालच्या भागासाठी फायदेशीर आहे. योग्य रीतीने कार्य करण्यासाठी चांगली लवचिकता आणि सामर्थ्य आवश्यक आहे. कपोतासन मुद्रा करण्याची योग्य पद्धत कपोतासन मुद्रा मराठी या लेखात पुढीलप्रमाणे
- पोझ सुरू करण्यासाठी, प्रथम योगा मॅटवर आपले हात आणि गुडघे जमिनीवर ठेवून टेबलटॉप स्थितीत प्रारंभ करा.
- तुमचा उजवा गुडघा तुमच्या उजव्या मनगटाकडे पुढे आणा आणि तुमच्या गुडघ्यात कोणत्याही प्रकारची अस्वस्थता न येता तुमच्या बाह्य नितंबावर ताणून तुम्हाला की योग्य वाटत याचा प्रयोग करा.
- तुमचा डावा पाय सरळ तुमच्या मागे वाढवा आणि तुमच्या पायाची बोटे दाखवा तुमची टाच कमाल मर्यादेत निर्देशित करा.
- तुमचा उजवा घोटा तुमच्या डाव्या नितंबाच्या जवळपास असावा.
- जोपर्यंत तुम्हाला तुमच्या नितंबांमध्ये आणि पाठीच्या खालच्या भागात हलका ताण जाणवत नाही तोपर्यंत तुमचे हात हळू हळू पुढे करा.
- तुमची नाभी आत ओढा आणि चटई उघडा.
- शक्य असल्यास आपल्या बोटांच्या टोकांवर किंवा तळवे वर येण्यापूर्वी काही श्वासांसाठी येथे रहा.
- छातीतून उचलताना आणि मणक्यातून लांब करताना दोन्ही पायांनी जमिनीवर दाबत राहा.
- तुम्ही श्वास सोडताना तुमचे हात खाली करा आणि वरचे शरीर जमिनीच्या दिशेने खाली करा.
- चटईवर कपाळ खाली करून आपण विश्रांती घेऊ शकता.
- दुसऱ्या बाजूला पुनरावृत्ती करण्यापूर्वी 5-10 खोल श्वासांसाठी ही स्थिती धरा.
- या पोझसह हळू जाण्याचे लक्षात ठेवा आणि प्रत्येक वेळी सराव करताना आपल्या शरीरासाठी काय चांगले वाटते ते ऐका!
Pigeon pose in hindi
कपोतासन मुद्रा करण्याचे फायदे
कपोतासन मुद्रा एक शक्तिशाली योग मुद्रा आहे जी शरीर आणि मनाला असंख्य फायदे देते. कपोतासन मुद्रा मराठी मध्ये काही महत्वाचे फायदे दिले आहे ते खालीलप्रमाणे कपोतासनाच्या प्राथमिक फायद्यांपैकी एक म्हणजे–
♦ नितंब आणि मांडीचा भाग उघडण्याची क्षमता. या आसनामुळे या भागातील तणाव कमी होण्यास मदत होऊ शकते, जे जास्त वेळ बसून राहणाऱ्या किंवा शारीरिक हालचालींमुळे घट्ट बसणाऱ्यांसाठी विशेषतः फायदेशीर ठरू शकते.
♦ कूल्हे उघडण्याव्यतिरिक्त, कपोतासन मणक्याचे लांबलचक आणि छाती आणि खांदे लांब करण्यास देखील मदत करू शकते. यामुळे या भागात सुधारित पवित्रा आणि गतिशीलता वाढू शकते.
♦ या आसनात आवश्यक असलेला खोल श्वास मनाला शांत करण्यास आणि तणावाची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतो.
♦ कपोतासनाचा आणखी एक फायदा म्हणजे पचन उत्तेजित करण्याची आणि संपूर्ण शरीरात रक्ताभिसरण सुधारण्याची क्षमता. ही पोझ अनेक प्रमुख स्नायूंना गुंतवून ठेवते, ज्यामध्ये कोर, पाठ, पाय आणि हात यांचा समावेश होतो. परिणामी, ते चयापचय वाढवण्यास आणि संपूर्ण शरीरात निरोगी रक्त प्रवाह वाढविण्यात मदत करू शकते.
♦ एकंदरीत, कपोतासनाचा तुमच्या नियमित योगाभ्यासात समावेश करणे हा शारीरिक आरोग्य आणि मानसिक आरोग्य दोन्ही सुधारण्याचा एक प्रभावी मार्ग असू शकतो.
कपोतासन मुद्रा करताना घ्यावयाची खबरदारी
तथापि,कपोतासन मुद्रा करताना कोणती काळजी घ्यावी याबद्दल कपोतासन मुद्रा मराठी या लेखात खालीलप्रमाणे सांगितले आहे
- इजा टाळण्यासाठी सावधगिरीने या पोझकडे जाणे आवश्यक आहे. कपोतासन करण्यापूर्वी, काही हलके ताणून किंवा सूर्य नमस्कार करून आपले शरीर व्यवस्थित उबदार करणे आवश्यक आहे.
- कबुतराच्या पोझचा सराव करताना, योग्य संरेखनावर लक्ष केंद्रित करणे आणि नितंबांना जास्त ताणणे टाळणे महत्वाचे आहे.
- पोझ धारण करताना तुम्हाला काही वेदना किंवा अस्वस्थता जाणवत असल्यास, त्यातून हळू हळू बाहेर या आणि त्यानुसार तुमची स्थिती समायोजित करा. अतिरिक्त समर्थन आणि आरामासाठी ब्लॉक्स किंवा ब्लँकेट सारख्या प्रॉप्स वापरण्याची देखील शिफारस केली जाते.
- कपोतासन करताना घ्यावयाची आणखी एक खबरदारी म्हणजे तुमच्या शरीराचे लक्षपूर्वक ऐकणे. आपल्या मर्यादेच्या पलीकडे स्वत: ला खूप कठोरपणे ढकलू नका; त्याऐवजी, हळूहळू सराव करा आणि मनाने तुमच्या स्वत:च्या गतीने प्रगती करा.
- संयम आणि नियमित सरावाने, तुम्ही कोणतीही हानी किंवा दुखापत न करता या परिवर्तनीय योग आसनाचे फायदे घेऊ शकता.
निष्कर्ष
कपोतासन मुद्रा हे एक उत्कृष्ट योग आसन आहे जे तुमच्या शरीराला आणि मनाला अनेक फायदे देते. हे तुमची छाती आणि खांदे उघडताना तुमचा पाठीचा कणा, हिप फ्लेक्सर्स आणि क्वाड्रिसेप्स ताणण्यास मदत करते. तथापि, आपण नवशिक्या असल्यास किंवा काही दुखापत असल्यास सावधगिरीने या पोझकडे जाणे महत्वाचे आहे. हळूहळू सुरुवात करा आणि स्वतःला ताणतणाव किंवा दुखापत होऊ नये म्हणून कालांतराने हळूहळू लवचिकता निर्माण करण्याचे काम करा. तुम्ही आधारासाठी ब्लॉक्स किंवा ब्लँकेट्स सारख्या प्रॉप्सचा वापर करून पोझ देखील बदलू शकता.
एकंदरीत, तुमच्या योगाभ्यासात कपोतासनाचा समावेश करणे हा स्वतःला शारीरिक आणि मानसिकरित्या आव्हान देण्याचा उत्तम मार्ग असू शकतो आणि त्याचे अनेक फायदे मिळवू शकतात. आपल्या शरीराचे ऐकण्याचे लक्षात ठेवा आणि कोणत्याही योगासनामध्ये कधीही आपल्या मर्यादा ओलांडू नका. सातत्यपूर्ण सराव आणि संयमाने, तुम्ही कपोतासन पोझमध्ये प्रभुत्व मिळवू शकता आणि त्यामध्ये जे काही आहे त्याचा फायदा घेऊ शकता.
